gedichtenlaboratorium van special arts

stap 6: op klank zetten 6 van 10

Niet alle gedichten rijmen. Wel zitten er in ieder gedicht klanken die op elkaar lijken. Er zijn verschillende soorten klankovereenkomsten. Met de klanken in je tekst kun je spelen. In het voorbeeld zie je verschillende klankovereenkomsten aangegeven:

VOORBEELDTEKST
Voordat ik weg kan moet ik nog vanalles doen. Om tien over acht kom ik eindelijk aan op het station. Als ik op het perron sta te wachten, klinkt er door de luidspreker: 'in verband met de jaarwisseling rijden er tussen acht en één geen treinen'. Terug op mijn studentenkamer bel ik mijn vader. Ik probeer niet te huilen. Een uur later klinkt er een toet in de straat. Mijn vader staat voor de deur, met de auto. Hij glimlacht. Hij zegt: 'We hebben met de oliebollen op je gewacht'.

VOORBEELD KLANKOVEREENKOMSTEN
voordat, doen, eindelijk, door, de, vader, deur
voordat, nog, station, perron, door, op, voor, oliebollen
luidsprekers, huilen
aan, station, sta, jaarwisseling, kamer, vader, later, straat, staat
vanalles, acht, als, glimlacht, gewacht

Geef alle klankovereenkomsten aan in je eigen tekst. Je kunt woorden die hetzelfde klinken onder of naast elkaar zetten. Zo maak je een aantal rijtjes.

stap 6: op klank zetten 6 van 10

Doen:

Laat de deelnemer de klankovereenkomsten in de tekst aangeven. Dat kan met kleurtjes, door lijstjes te maken of allebei.

Waarom:

Gedichten zijn meer dan een opsomming van woorden. De vorm – de manier waarop de woorden op papier zijn gezet – draagt bij aan de betekenis. Klankherhaling geeft sommige woorden of zinnen meer betekenis of nadruk. Toch rijmt lang niet ieder gedicht. Wel gebeurt in alle gedichten iets met de klank van letters.

Het spelen met klanken levert niet alleen de tekst, maar ook de dichter iets op.

Juist klank draagt bij aan de overdracht van de betekenis. Wat lekker loopt blijft lang hangen.

Voor wie bijschrijft:

Lees de tekst langzaam een aantal keer voor. Laat de dichter goed luisteren naar de klank. Wanneer hij een klankovereenkomst hoort, moet hij het zeggen. Je kunt ook meer sturen door de klankovereenkomsten duidelijk te benadrukken of te herhalen. Teken de overeenkomsten aan op een kladje. Zorg dat de tekst leesbaar blijft.