Creatieve vakken vormen een belangrijk onderdeel van de hbo-opleiding Social Work aan de HAN. Een van deze creatieve vakken is ‘Taal & Verhaal’. Wat Social Work Nijmegen en Special Arts bindt, is het geloof in en de inzet van creatieve middelen. De sterkst werkzame factor in de zorg zijn de hulpverleners zelf, niet de methodieken. Via creatieve media maak je makkelijker en op een ander niveau contact. Ze boren naast het cognitieve ook de gevoellaag aan. Door het gebruik van poëzie en andere (creatieve) media zoals beeld en muziek stimuleer je zowel het logische denken als het gevoelsmatige.
februari 2022 t/m mei 2022
Ruud: “Dat je met mensen met een beperking poëzie kunt maken, zijn we van overtuigd. Maar geloven onze Social Work studenten dat ook? Kunnen we ze überhaupt interesseren in poëzie? Om ons voor te bereiden, volgen Karin en ik een training bij Special Arts van Inge Raadschelders van Blindschelders & Raadsman: Tien eenvoudige stappen op weg naar een gedicht. We leren waarom die stappen zo belangrijk zijn. Alles met als doel: de vertelstroom op gang te krijgen. Om dat hogere doel te halen, mag je improviseren. Geen situatie of deelnemer is immers hetzelfde. Nog een belangrijke les: je kan ook de typemachine zijn van iemand die zelf niet kan schrijven.
Voordat we de praktijk in kunnen moeten we ook de dichters in onze studenten wakker maken. Niet iedereen is ervan overtuigd te kunnen dichten. In een lessenreeks bij het vak Taal en Verhaal gaat een deel van onze studenten zelf aan de slag en leren ze op verschillende manieren hoe ze van associatieve gedachten tot gedichten kunnen komen. worden andere werkvormen uitgeprobeerd, zoals spoken word met jongeren, gedichten maken op basis van picto’s en het schrijven van korte levensverhalen. De studenten gaan met een goed gevuld rugzakje naar hun stageplek en experimenteren daar met de aanwezige deelnemers met allerlei vormen van Taal en Verhaal.
De ervaringen van zowel de deelnemers als de studenten zijn zeer positief. De studenten vinden het leerzaam om in de Social Work praktijk te werken met gedichten. Het stellen van nieuwsgierige vragen en het doorvragen is hierbij van groot belang om de vertelstroom van de deelnemers op gang te brengen. De één op één aandacht is ook voor de studenten boeiend. Ze leren niet alleen goede vragen stellen, maar ook afstemmen op de ander en aandachtig luisteren.
Eén van de studenten werkt op zijn stage met een zeer ernstig beperkte man die zelf niet kan schrijven en moeizaam praat. Door als typemachine te fungeren en te werken met plaatjes uit tijdschriften, zijn zij samen in staat om een gedicht te maken over de vakantiebeleving van deze man. Niet alleen is er een gedicht ontstaan en kan de deelnemer zichzelf uiten; er is ook een band ontstaan, waardoor er beter samengewerkt kan worden en de kwaliteit van de hulpverlening wordt bevorderd.
Bij de lessenreeks Creatief Ontwerpen is ook gewerkt met de tien stappen en komen taalverleiders van Special Arts langs om te helpen met ontwerpen. We willen namelijk niet alleen dichten maar ook de gedichten anders vormgeven. Dus niet alleen wat letters op papier maar juist ook andere vormen zoeken. Denk aan stoepkrijtgedichten, filmpjes maken en uiteindelijk komt er zelfs een student aanzetten met een gedicht vormgegeven op een voetbal.
september 2022 t/m januari 2023
Karin: “In januari 2023 zit er een half jaar op met twee groepen tweedejaars studenten en een tweedejaars groep Creatief ontwerpen”, vertelt Karin van Eerten, docent/onderzoeker aan de HAN. “Tegen die tijd zijn hebben ook zes groepen eerstejaars studenten die zeven weken lang bij mij het vak Taal & Verhaal gevolgd. We hebben in deze lessen uitgebreid aandacht besteed aan de tien stappen om te komen tot een gedicht (zie ook https://www.gedichtenlaboratorium.nl/schrijf-zelf/). Daarnaast zijn natuurlijk ook veel andere vormen voor het schrijven van gedichten en verhalen met verschillende doelgroepen aan bod gekomen. Met de studenten die een stage lopen met mensen met een verstandelijke beperking hebben we de oproep gedeeld om mee te doen aan de poëziewedstrijd van Het Andere Gedicht 2022-2023, door een gedicht in te sturen over het thema Natuur.”
“Alle tweedejaars studenten uit de genoemde groepen doen op hun stage een taalactiviteit. In de les geven we vorm aan de gemaakte gedichten en verhalen. De resultaten – de visualisatie die de studenten bedachten met het product dat de cliënt met een verstandelijke beperking maakte – laten we zien tijdens een expositie. Die expositie vindt plaats in de week van 9 januari 2023.”
Karin van Eerten, docent Taal en Verhaal en Ruud Kroes, creatief vakdocent Sociaal Werk Hogeschool Arnhem Nijmegen
De Werkplaats Taal & Verhaal Hogeschool Arnhem Nijmegen bestaat uit:
* deelname training Gedichtenlaboratorium in gebruik
* poëzieworkshop en workshop over vormen van zichtbaarheid voor studenten door Taalverleiders van Special Arts
* studenten aan de slag op hun stageplaats
* expositie van het proces en van de gedichten
